URLA-PLAN , RANT 5
İmar planı süreçleri, özellikle de revizyon imar planları, gerek hazırlık aşamaları gerekse kurum görüşlerinin alınması ve meclislerdeki onay süreçleriyle birlikte oldukça uzun bir zamanı kapsar. Ancak, Urla için hazırlanan imar planlarının olağanüstü bir hızla hazırlanıp onaylandığını şaşkınlıkla izliyoruz. Bu durum, doğal olarak akıllarda pek çok soru işareti bırakıyor.
Aşağıda, incelediğimiz imar planına ilişkin olarak İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Urla Belediyesi yetkililerinin yanıtlaması gerektiğini düşündüğümüz soruları kamuoyuyla paylaşıyoruz:
SORULARIMIZ:
• Urla, Türkiye’nin en değerli doğal bölgelerinden biriyken, bu bölgeye ait imar planlarının bu kadar hızlı onaylanmasının nedeni nedir? Bu acele neden?
• Revizyon İmar Planları için alınması gereken kurum görüşleri — özellikle Tarım İl Müdürlüğü’nün görüşü — güncel midir? Bu görüş planların onayından sonra mı alınmıştır, yoksa hiç alınmamış mıdır? Ayrıca, Jeolojik–Jeoteknik etüt raporları Bakanlık onaylı mıdır ve revizyon yapılan tüm alanı kapsamakta mıdır? Zira üç farklı ölçeğin aynı anda onaylanması mevzuat açısından önem taşımakta olup, bu durumun ileride mahkeme sürecine konu olması halinde iptal sebebi oluşturabileceği bilinmektedir. Sonradan alınan onaylar bu iptali ortadan kaldırmaz; bu husus içtihatlarla da sabittir.
• İmar planları, yetkili müellifler tarafından hazırlanmalıdır. Ancak Urla planlarına baktığımızda, planlarda yalnızca Urla Belediyesi’nde görevli iki müdürün ve mimar olduğu için müellif olamayacak bir başkan yardımcısının imzaları bulunmaktadır. Bu durumda, planlar gerçekten yalnızca bu üç kişi tarafından mı hazırlanmıştır? Zira kamuoyunda planların aslında belediye dışında bir büroda hazırlandığı yönünde ciddi söylentiler dolaşmaktadır. Bu konuda Urla Belediyesi’nin açık bir açıklama yapması yerinde olacaktır.
• 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ve 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı yetkisi İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne ait olmasına rağmen, planlarda hiçbir büyükşehir teknik personelinin imzası bulunmamaktadır. Oysa diğer ilçelerde askıya çıkan benzer planlarda Büyükşehir Belediyesi teknik personelinin imzaları yer almaktadır. Urla planlarında bu imzaların yer almamasının nedeni nedir?
• 31 Mart 2024 sonrası başlayan yeni dönemde İzmir Büyükşehir Belediyesi, 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli plan yetkisinin kendisinde olduğunu tüm ilçe belediyelerine bildirmiştir. Buna rağmen Urla’da plan talebinin ilçe belediyesinden gelmesi ve Büyükşehir’in buna onay vermesi nasıl bir ayrıcalığın sonucudur? İzmir Büyükşehir Belediyesi neden Urla için farklı bir uygulama yapmıştır?
• Planları incelediğimizde bazı lüks sitelerin mevzi imar planı kararlarının 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planına işlendiğini görüyoruz. Ancak Urla’da çok sayıda mevzi planla yapılmış site bulunmasına rağmen, neden yalnızca birkaç site işlenmiştir?
• Dahası, bu sitelerin bazılarının emsal değerlerinin artırıldığı dikkat çekmektedir. Üstelik bu sitelerin eski teknik müelliflerinin bugün Urla Belediyesi’nde siyasi görevlerde bulunduğu iddia edilmektedir. Eğer bu doğruysa, bu emsal artışlarının gerekçesi nedir?
• Dikkat çeken bir diğer konu ise, Bin Konutlar olarak bilinen bölgede “Rekreasyon Alanı” statüsündeki bir parselin “Konut (Villa) Alanı”na dönüştürülmesidir. Bu değişiklik Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği’ne açıkça aykırıdır. Üstelik söz konusu alan, Urla Kent Meydanı’nın yaklaşık beş katı büyüklüğündedir ve içinde zeytin, çam gibi kıymetli ağaçlar bulunmaktadır. Bu karar, bu ağaçların kesilmesi anlamına gelmektedir. Ayrıca geçmişte bu alanla ilgili bir mahkeme kararı olduğu bilgisi alınmıştır. Kamunun kullanımına ayrılmış bir alanın, eşdeğer alan ayrılmadan konuta dönüştürülmesi hukuken iptale mahkûm bir işlemdir.
• İmar planı değişikliklerinde emsal artışı ya da fonksiyon değişikliği yapılması durumunda Değer Artış Payı doğmaktadır. Bu payın, yasa gereği, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Urla Belediyesi’ne belirli oranlarda yatırılması gerekmektedir. Ancak, özel mülkiyet alanlarında yapılan bazı revizyon planlarıyla bu değer artış paylarının oluşmaması sağlanmıştır. Milyonlarca, hatta milyarlarca liralık bu kamu gelirinden vazgeçilmesi kamu zararı değil midir?
Bu soruların kamuoyunun vicdanını rahatlatacak şekilde, açık, şeffaf ve belgeli biçimde yanıtlanması gerekmektedir.
Tüm bu soruların yanıtları, yalnızca Urla’nın değil, İzmir’in geleceğini de şekillendirecektir. Gerçekleri gizlemek yerine açıklıkla paylaşmak, hem kamu vicdanını hem de hukuk düzenini korumanın tek yoludur. Unutmayalım; planlar kâğıt üzerinde yapılır, ama bedelini doğa, kent ve gelecek nesiller öder.
Şehir Plancısı Ercüment Şahin 12.10.2025
